Би – бұл өнер, ол үшін ешқандай қаламның да қылқаламның да қажеті жоқ.  Адам денесі оның бірден-бір құралы болып табылады, оның әрбір қозғалысында би өмір сүреді.   Алайда, би дененің ғана емес, сондай-ақ ақыл-ой  мен жанның да қатысуын талап етеді.

Адамдар сиқырлы би әлемін толығымен арқалап, өмірлерін соңына дейін биге арнайды. Бірақ, би – қызығушылық  ғана емес, бұл - еңбек, тәртіп, оқыту, қарым-қатынас өнері.

Кейде сөзге қарағанда би  арқылы әлдеқайда көп нәрсе айтуға болады.

Басқа би тілі әмбебап болып келеді, өйткені біз әрбіріміз  қай тілде сөйлейтінімізге қарамастан биде шек әрі түсінік жоқ.

29 сәуір -  барлық би стилдеріне арналған Халықаралық би күні мерекесі  болып табылады. Бұл күн жыл сайын аталып өтіледі.

2018 жылғы 12 мамырда Арқалық қаласы  № 2 ОӘҒК  өткізілген " Би өнері" атты мерейлі-кеш осы күнге арналды. Шараның қонағы – Арқалық қаласындағы  "Созвездие" би тобының  көркемдік жетекшісі – Зайко Ирина Григорьевна. Әңгімесінде адамзат пен қоғам арасында оның  тарихы бимен  басталғанын.  

Біздің алыс ата-бабаларымыз қарапайым қозғалыс  ойлап тапқан, кейін ол салттық іс-әрекеттерге өзгертілді. Сол уақытта би ойын-сауық ретінде емес, киелілік мағынасында болған. Адамзат  әрқашан  кез-келген жағдайда биледі.

Ежелгі адамдар от жағу жанында бірігіп, мейірімділік құдайларын шақыра отырып, қайтыс болғанға жылап немесе  көрші тайпаның адамдарымен  кезекті жеңісін тойлап, қайғы мен қуанышқа да би билеген.

Балеттегідей  әдемі болмаса да, әрқашан өте пайдалы, өйткені шын мәнінде, бұл сөзбен жеткізу қиын сөздерді қимыл-қозғалыспен  жүзеге асыруға болады.

Ирина Григорьевна қазақ халқында ежелден төлтума би мәдениеті болғанын айтты. Би  тәріздес т. б. ұлттық өнер түрлері осы көшпелі малшылардың тұрмысында өмір сүрді және оның барлық ерекшеліктері би бейнесінде берілді.

Сақталып қалған халық биі осыны растайды, олардың арасында — еңбек (ормек би — шебер би), аңшылық (коян би —бүркіттің қоянды  аулауы, құсбегі-дауылпаз —қыран құсты аң аулауға оқыту), би жарыстары (ұтыс би), әзіл, сатиралық, әзіл-оспақ (насыбайши), жануарларға еліктеу биі (ортеке —секіруші- ешкі, қара жорға, тепенкок —сәйгүлік биі, жорға биі, аю би — аюдың биі).

Музыкалық фольклорда  лирикалық театрландырылған әнмен айту билері, және т. б. құнды билер болды. Халықта еңбек күнтізбесіне байланысты айтулы мерекені пайдаланды.

Оларға би -жарыстар биленді —көрермендерге ептілік және төзімділік көрсететін бишілер, от айналасында би-ойыны, түнгі ойындар биленді.

Ер бишілерге  қарағанда, әйелдер көп ұстамды және төзімді, оларда шапшаң қозғалыстар және жұлынған ырғақ жоқ.

Бұл жерде хореографиялық суреттің бас білдірушісі ретінде көзі және қолы сөйлейді.

Жұмсақ, сазды ым-ишара, бір қалыптан екіншісіне тыныш өткелдерін, қол қозғалысы, қылқалам арқылы өзіңнен бастап  немесе өзіңе қарай айналдырып жүретін,  оңай және толқын тәрізді  орындалатын, ал кейде тәрбиеленуші заттарды (айна, гүл, бұрым) –негізгі атрибуттары қазақ қыздары арбайтын би.

Ирина Григорьевна қазақ биі туралы әңгімелеп берді. Ал өзінің би тобы  халық биі "Шашуды" билеп өз біліктіліктерін көрсетті.

Зайко И. Г. дәстүр бойынша қоғамдық жолдауға жүгінді, онда кез-келген азаматқа бидің сұлулығы еске салды, бұл барлық саяси, мәдени және этникалық кедергілер еңсеруге және адамдарды бір тілде сөйлеуге шақырады, яғни  би тілінде сөйлеуге.

Өйткені би-  би тілімен сөйлейтін адамдардың кең мүмкіндіктерінің  бірлігіне ие.